Qaîdeyên lîstikê: Şetrenc.
Çawa tê lîstin?
Ji bo veguheztina perçeyek, hûn dikarin wê bi du awayên cûda bikin:
- Li ser perçeyê bikirtînin ku biçin. Dûv re li meydana ku hûn lê bigerin bikirtînin.
- Perçê bikirtînin da ku tevbigerin, bernedin, û wê bikişînin ser qada armancê.
یاساکانی یارییەکە
پێشەکی
لە شوێنی دەستپێکدا هەر یاریزانێک چەند پارچەیەکی لەسەر تەختەکە دانراوە، کە سوپایەک پێکدەهێنێت. هەر پارچەیەک نەخشێکی جوڵەی تایبەتی هەیە.
دوو سوپاکە شەڕ دەکەن، یەک جوڵە لە یەک کاتدا. هەر یاریزانێک یەک جوڵە دەکات، و با دوژمن جوڵەکەی بکات.
ئەوان پارچەی دوژمن دەگرن، و پێشڕەوی دەکەن بۆ ناو خاکی دوژمن، بە بەکارهێنانی تاکتیکی شەڕ و ستراتیژی سەربازی. ئامانجی یارییەکە گرتنی پاشای دوژمنە.
پاشاکە
پادشا دەتوانێت یەک چوارگۆشە بە هەر ئاراستەیەکدا بجوڵێت، بە مەرجێک هیچ پارچەیەک ڕێگای نەگرێت.
لەوانەیە پاشا نەچێتە گۆڕەپانێکەوە:
- کە لەلایەن یەکێک لە پارچەکانی خۆیەوە داگیرکراوە،
- لەو شوێنەی کە لەلایەن پارچەیەکی دوژمنەوە پشکنین دەکرێت
- تەنیشت پاشای دوژمن
شاژن
شاژن دەتوانێت هەر ژمارەیەک چوارگۆشە بە شێوەیەکی ڕاست یان دیاکۆن بە هەر ئاراستەیەکدا بجوڵێنێت. بەهێزترین پارچەی یارییەکەیە.
ڕوکەکە
ڕەنگە ڕوکەکە بە هێڵێکی ڕاست بجوڵێت، هەر ژمارەیەک لە چوارگۆشەکان بە شێوەیەکی ئاسۆیی یان ڕاست.
قەشە
قەشە دەتوانێت هەر ژمارەیەک لە چوارگۆشەکان بە شێوەی دیاکۆن بجوڵێنێت. هەر بیشۆپێک تەنها دەتوانێت لەسەر هەمان چوارگۆشەی ڕەنگەکان بجوڵێت، وەک چۆن یارییەکەی دەستپێکردووە.
شوڕشگێڕەکە
شوڕشگێڕ تاکە پارچەیە کە دەتوانێت بەسەر پارچەیەکدا باز بدات.
پیاوە پیاوەکە
پیاوەکە شێوازی جوڵەی جیاوازی هەیە، بەپێی شوێنی خۆی، و شوێنی پارچەکانی بەرامبەر.
- پیاوەکە، لە یەکەم جوڵەی خۆیدا، دەتوانێت یان یەک یان دوو چوارگۆشە ڕاستەوخۆ بەرەو پێشەوە بجوڵێت.
- دوای یەکەم جوڵەی ڕەنگە پیاوەکە تەنها یەک چوارگۆشە لە یەک کاتدا بەرەو پێشەوە بڕوات.
- پیاوەکە بە جوڵاندنی دیاکۆن یەک چوارگۆشە بۆ پێشەوە بە هەر ئاراستەیەکدا دەیگرێت.
- پیاو هەرگیز ناتوانێت بجوڵێت و نە بگرێت بۆ دواوە! تەنها بەرەو پێشەوە دەڕوات.
بەرزکردنەوەی پلەی گرێبەست
ئەگەر پاونێک گەیشتە لێواری تەختەکە، دەبێت بگۆڕدرێتەوە بە پارچەیەکی بەهێزتر. سودێکی گەورەیە!
ئەگەری...
« en passant »
Pawn capture کاتێک سەرهەڵدەدات کە Pawn ی بەرامبەر تازە لە شوێنی دەستپێکی خۆیەوە دوو چوارگۆشە لە پێشەوە ڕۆیشتبێت و Pawn ی ئێمە لە تەنیشتی بێت. ئەم جۆرە گرتنە تەنیا لەم کاتەدا دەکرێت و دواتر ناکرێ.
ئەم یاسایە بۆ ئەوە بوونی هەیە کە پیاوێک نەگاتە ئەودیو، بەبێ ئەوەی پێویست بکات ڕووبەڕووی پیاوە دوژمنەکان ببێتەوە. هیچ دەربازبوونێک بۆ ترسنۆکەکان!
قەڵا
کاستڵکردن بە هەردوو ئاراستەدا: پاشا دوو چوارگۆشە بە ئاراستەی ڕوک دەجوڵێنێت، ڕوک باز بەسەر پاشادا دەدات و لەسەر گۆڕەپانی تەنیشتی دەنیشێتەوە.
ناتوانیت قەڵا بکەیت:
- ئەگەر پاشا لە ژێر چاودێریدایە
- ئەگەر پارچەیەک لە نێوان ڕوک و پاشادا هەبێت
- ئەگەر پاشا دوای کاستڵکردن لە ژێر چاودێریدا بێت
- ئەگەر ئەو چوارگۆشەیەی کە پاشا تێیدا تێدەپەڕێت هێرش بکرێتە سەر
- ئەگەر پێشتر پاشا یان ڕۆک لە یارییەکەدا گواسترابێتەوە
کینگ هێرشی کردە سەر
کاتێک پادشا لەلایەن دوژمنەوە هێرش دەکرێتە سەر، دەبێت بەرگری لە خۆی بکات. پادشا هەرگیز ناتوانرێت بگیرێت.
دەبێت پاشایەک دەستبەجێ لە هێرشەکە دەربچێت:
- بە جوڵاندنی پاشا
- بە گرتنی ئەو پارچە دوژمنەی کە هێرشەکە ئەنجام دەدات
- یان بە ڕێگریکردن لە هێرشەکە بە یەکێک لە پارچەکانی سوپاکەی. ئەمە مەحاڵە ئەگەر هێرشەکە لەلایەن نایت دوژمنەوە درابێت.
چێکمێت
ئەگەر پاشا نەتوانێت لە چێکەکە ڕزگاری بێت، ئەوا پۆستەکە چەکمەیت دەبێت و یارییەکە تەواو بووە. ئەو یاریزانەی کە checkmate ی کردووە یارییەکە دەباتەوە.
یەکسانی
هەروەها یاری شەترەنج دەتوانێت بە یەکسانبوون کۆتایی بێت. ئەگەر هیچ کام لە لایەنەکان سەرکەوتنیان بەدەست نەهێنا، یارییەکە یەکسانە. فۆڕمە جیاوازەکانی یاری یەکسان ئەمانەی خوارەوەن:
- چەقبەستوو: کاتێک یاریزانەکە کە دەبێت جوڵەکە بکات، هیچ جوڵەیەکی ئەگەری نییە، و پاشاکەی لە ژێر چاودێریدا نییە.
- سێ جار دووبارەکردنەوەی هەمان هەڵوێست.
- یەکسانی تیۆری: کاتێک پارچەی پێویست لەسەر تەختەکە نەبێت بۆ ئەوەی چەکمەیت بکرێت.
- یەکسانی لەسەر ڕێککەوتنی یاریزانەکان.
فێری یاری شەترەنج بە، بۆ کەسانی سەرەتایی
ئەگەر بە هیچ شێوەیەک نازانیت چۆن یاری بکەیت، دەتوانیت ئەپڵیکەیشنەکەمان بەکاربهێنیت بۆ ئەوەی لە سفرەوە فێری یاری شەترەنج بکەیت.
- بڕۆ بۆ لۆبی شەترەنج، و دەست بە یارییەک بکە لە بەرامبەر کۆمپیوتەر. ئاستی سەختی "Random" هەڵبژێرە.
- کاتێک پێویستت بە یاریکردنی جوڵەیەک بوو، ئەم لاپەڕەی یارمەتییە بکەرەوە. پێویستە جار جار سەیری بکەیت.
- لەگەڵ کۆمپیوتەر یاری بکە تا فێری هەموو جوڵەی پارچەکان دەبیت. ئەگەر جوڵەی هەڕەمەکی یاری دەکەیت شەرم مەکە چونکە کۆمپیوتەرەکەش بەم ڕێکخستنە ئاستە جوڵەی هەڕەمەکیش یاری پێدەکات!
- کاتێک ئامادە بوویت، بەرامبەر بە نەیارانی مرۆڤ یاری بکە. تێبگە کە چۆن لێت دەدەن، و تەقلیدی تاکتیکەکانیان بکە.
- بۆکسی چات بەکاربهێنە و لەگەڵیان قسە بکە. میهرەبانن و ئەوەی دەتەوێت بزانیت بۆت ڕوون دەکەنەوە.
