Narang-ay a topiko: Bassit a pilosopia.
Adda sangkabassit a pilosopia.
Dimo ipagarup a kanayon a simple ti kinakalmado, ta saan a simple dagiti tattao a pakilangenam. Adtoy ti sumagmamano a pagarigan dagiti narikut a kasasaad a mabalin a masabetmo, ken sumagmamano a tip tapno sibaballigi a tamingem dagita.
Saanmo a maiyeg ti hustisia.
- Dimo ammo no apay nga agsusupiat ti dua a tao. Mabalin nga adda napasamak sakbayna. Mabalinmo laeng nga ukomen ti makitam, ken iyaplikar dagiti pagannurotan. Mabalinmo ti mangyeg iti urnos, ngem dika makayeg iti hustisia.
- Alaentayo ti pagarigan: Adda tinakaw ni Alfred ken ni Jenny, iti pudno a biag (kaarrubada). Kitaem ti forum, ket makitam ni Jenny a manginsulto ken ni Alfred. Iparitmo ni Jenny. Umiso dayta nga aramiden, ta maiparit ti pananginsulto. Ngem dimo ammo no apay nga agsusupiat dagiti tattao. Saanmo nga inyaplikar ti hustisia.
- Adtoy ti sabali pay a pagarigan: Insulto ni Jenny ni Alfred iti pribado a mensahe. Ita, kitaem ti public chat room, ket makitam ni Alfred a mangpangpangta ken ni Jenny. Mangipatulodka iti pakdaar ken ni Alfred. Umiso manen ti inaramidmo, ta maiparit ti panangpangta. Ngem dimo ammo ti nagtaudan ti kasasaad. Saan a patas ti inaramidmo. Bainka.
- Aramidem ti masapul nga aramidem, maibatay iti ammom. Ngem aminem: Saanmo nga adu ti ammom. Isu nga agtalinaedka koma a naemma, ken laglagipem a nasayaat a banag ti urnos, ngem saan a hustisia...
Dimo pagpungtoten dagiti tattao.
- Liklikam ti makisarita kadagiti tattao no moderatem ida. Makapungtot dayta kadakuada. Kasla ibagam kadakuada: "Natantan-oknak kenka.".
- No makapungtot dagiti tattao, talaga nga agbalinda a makarimon. Mabalin a pagbabawyam ti panangpaungetmo kadakuada idi damo. Siguro rautenda ti website. Masarakanda la ketdi ti pudno a kinasiasinoyo ket tratuendakayo a kasla kabusor. Rumbeng a liklikam daytoy.
- Liklikan dagiti komprontasion. Imbes ketdi, usarem laeng dagiti buton ti programa. Usaren dagiti buton a mangipatulod iti pakdaar, wenno pannakaiparit. Ket dika agsao iti aniaman.
- Saanton a makapungtot dagiti tattao: Agsipud ta dida ammo no siasino ti nangaramid iti daytoy. Saanto a pulos nga agbalin a personal.
- Saanton a makapungtot dagiti tattao: Agsipud ta mariknadanto ti maysa a kita ti natantan-ok nga autoridad. Ad-adda a maawat daytoy ngem ti autoridad ti maysa a tao.
- Adda nakaskasdaaw a sikolohia dagiti tattao. Sursuruem ti agpanunot iti isu met laeng a wagas ti panagpampanunotda. Nakaay-ayat ken napeggad a parsua dagiti tao. Komplikado ken nakaskasdaaw a parsua ti tao...
Mangparnuayka iti bukodmo a naragsak nga aglawlaw.
- No umiso ti panangaramidmo kadagiti trabaho ti moderation, ad-adda a maragsakan dagiti tattao iti server-mo. Ti server-yo met ti komunidadyo. Ad-adda a maragsakankanto.
- Basbassit ti panaglalaban, basbassit ti ut-ot, basbassit ti gura. Ad-adunto ti gagayyem dagiti tattao, ket ngarud ad-adunto met ti gagayyemmo.
- No nasayaat ti maysa a lugar, gapu ta adda mangar-aramid iti dayta. Saan a natural nga umay dagiti nasayaat a banag. Ngem mabalinmo a pagbalinen ti riribuk nga urnos...
Ti espiritu ti linteg.
- Saan a pulos a perpekto ti linteg. Uray kasano kaadu ti eksakto nga inayonmo, kanayon a makasarakka iti banag a saan a sakupen ti linteg.
- Gapu ta saan a perpekto ti linteg, no dadduma kasapulam ti agaramid kadagiti banag a maikontra iti linteg. Paradox dayta, ta rumbeng a masurot ti linteg. Malaksid no saan koma a masurot. Ngem kasano ti agdesision?
-
- Teorema: Ti linteg ket pulos a saan a mabalin a perpekto.
- Pammaneknek: Ibilangko ti edge case, iti limitasion ti linteg, ket ngarud ti linteg dina maikeddeng no ania ti aramidek. Ket uray no baliwak ti linteg, tapno eksakto a tratuek daytoy a kaso, mabalinko latta nga ikonsiderar ti basbassit nga edge case, iti baro a limitasion ti linteg. Ket manen, saan a maikeddeng ti linteg no ania ti aramidenna.
- Pagarigan: Siak ti moderator ti server "China". Bisitaek ti server "San Fransico". Addaak iti chat room, ket adda manginsulto ken mangriribuk iti napanglaw nga inosente a 15 ti tawenna a balasitang. Kuna ti pagannurotan: "Saanmo nga usaren dagiti bileg ti moderasionmo iti ruar ti serbidormo". Ngem tengnga ti rabii, ket siak laeng ti moderator a siririing. Rumbeng kadi a bay-ak daytoy nakurapay a balasitang nga agmaymaysa a kaduana ti kabusorna; wenno rumbeng kadi nga agaramidak iti eksepsion iti pagannurotan? Desisionmo dayta nga aramiden.
- Wen adda dagiti pagannurotan, ngem saantayo a robot. Kasapulantayo ti disiplina, ngem adda utektayo. Usarem ti panangtingitingmo iti tunggal kasasaad. Adda ti teksto ti linteg, a rumbeng a suroten iti kaaduan a kaso. Ngem adda met "ti espiritu ti linteg".
- Maawatanyo dagiti pagannurotan, ken surotenyo dagitoy. Maawatan no apay nga adda dagitoy a pagannurotan, ken ikurba dagitoy no kasapulan, ngem saan unay...
Pakawan ken panagtutunos.
- No dadduma, mabalin a makisuppiatka iti sabali a moderator. Mapasamak dagitoy a banag gapu ta taotayo. Mabalin a personal a panagsusupiat, wenno di panagtutunos maipapan iti desision nga aramiden.
- Ikagumaam ti agbalin a nadayaw, ken agbalin a nasayaat iti maysa ken maysa. Padasem ti makinegosio, ken padasem ti agbalin a sibilisado.
- No adda nagbiddut, pakawanem. Ta agkamalika met.
- Kinuna ni Sun Tzu: "No likmutem ti maysa a buyot, bay-am a nawaya ti pagruaran. Dimo ipigket unay ti desperado a kabusor."
- Kinuna ni Jesu-Kristo: "Siasinoman kadakayo nga awanan basol ti umuna a mangipuruak kenkuana iti bato."
- Kinuna ni Nelson Mandela: "Ti panagrurod ket kasla panaginum iti sabidong ket kalpasanna mangnamnama a daytoy ket mangpapatay kadagiti kabusormo."
- Ket sika... Ania ti kunam?
Agbalinka a ti sabali.
- Adda dakes nga ugali. Iti panangmatmatmo, dakes dayta, ket rumbeng a maisardeng dayta.
- Panunotem no nayanakka iti isu met laeng a lugar ngem iti sabali a tao, no nayanakka iti pamiliana, a kaduana dagiti dadakkelna, kakabsatna a lallaki, kakabsatna a babbai. Panunotem no adda padasmo iti biagna, imbes a ti kapadasanmo. Panunotem nga adda kenka dagiti pannakapaayna, dagiti sakitna, panunotem a nariknam ti bisinna. Ket kamaudiananna panunotem no adda biagmo kenkuana. Baka mabaliktad ti kasasaad? Mabalin a dakes ti kababalinmo, ket isu ti manghusga kenka. Deterministiko ti biag.
- Ditay aglablabes: Saan, ti relatibismo ket saan a mabalin a pambar iti amin. Ngem wen, ti relatibismo ket mabalin a pambar iti aniaman.
- Mabalin nga aggigiddan a pudno ken ulbod ti maysa a banag. Ti kinapudno ket adda iti mata ti agbuya...
Basbassit ti ad-adu.
- No makontrol dagiti tattao, basbassit ti panawenda a makilablaban iti kayatda, gapu ta ammodan no ania ti maaramidanda wenno saan. Ket ngarud ad-adu ti tiempo ken pigsada a mangaramid iti kayatda, isu nga ad-adu ti wayawayada.
- No adu ti wayawaya dagiti tattao, sumagmamano kadakuada ti mangabuso iti wayawayada, ken takawen ti wayawaya ti sabsabali. Ket ngarud, basbassit ti wayawaya ti kaaduan.
- No basbassit ti wayawaya dagiti tattao, ad-adu ti wayawayada...