Amateeka g’omuzannyo guno: Chess.
Ozannya otya?
Okutambuza ekitundu, osobola okukikola mu ngeri bbiri ez’enjawulo:
- Nywa ku kitundu ekyo okutambula. Oluvannyuma nyweza ku square gy’olina okugenda.
- Nywa ekitundu okutambula, tosumulula, era kikutte ku square ekigendererwa.
Amateeka g'omuzannyo
Okwanjula
Mu kifo w’atandikira, buli muzannyi alina ebitundu ebiwerako ebiteekeddwa ku lubaawo, ebikola eggye. Buli kitundu kirina enkola y’entambula eyeetongodde.
Amagye gombi gajja kulwana, okutambula limu ku mulundi. Buli muzannyi ajja kuzannya move emu, era leka omulabe azannye move ye.
Bajja kuwamba ebitundu by’omulabe, ne beeyongerayo mu ttaka ly’omulabe, nga bakozesa obukodyo bw’okulwana n’obukodyo bw’amagye. Ekigendererwa ky’omuzannyo guno kwe kuwamba Kabaka omulabe.
Ssaabasajja Kabaka
Kabaka ayinza okutambuza square emu mu ludda lwonna, kasita tewali kitundu kiziba kkubo lye.
Kabaka ayinza obutasenguka mu kibangirizi:
- ekirimu ekimu ku bitundu bye, .
- gye kikeberebwa ekitundu ky’omulabe
- okumpi ne Kabaka omulabe
Nnabagereka
Nnabagereka ayinza okutambuza omuwendo gwonna ogwa squares butereevu oba diagonally mu ludda lwonna. Kye kitundu ekisinga amaanyi mu muzannyo guno.
Ekifo ekiyitibwa rook
Rook eyinza okutambula mu layini engolokofu, omuwendo gwonna ogwa squares mu horizontal oba vertically.
Omulabirizi
Omulabirizi ayinza okutambuza omuwendo gwonna ogwa squares mu diagonally. Buli Bishop asobola okutambulira ku square za langi ze zimu zokka, nga bwe yatandika omuzannyo.
Omusajja omuzira
Knight kye kitundu kyokka ekiyinza okubuuka ku kitundu.
Omuwanika
Pawn erina enkola ez’enjawulo ez’okutambula, okusinziira ku kifo kyayo, n’ekifo ky’ebitundu by’omulabe.
- Pawn, ku kutambula kwayo okusooka, eyinza okutambula oba square emu oba bbiri butereevu mu maaso.
- Oluvannyuma lw’okutambula kwayo okusooka pawn eyinza okugenda mu maaso square emu yokka omulundi gumu.
- Pawn ekwata nga etambula mu diagonally square emu mu maaso mu buli ludda.
- Omupiira tayinza kutambula wadde okukwata emabega! Kigenda mu maaso kyokka.
Okutumbula kwa Pawn
Singa Pawn etuuka ku mabbali g’olubaawo, erina okukyusibwamu ekitundu eky’amaanyi ennyo. Enkizo nnene nnyo!
Okusobola oku...
« en passant »
Pawn capture ebaawo nga Pawn y’omulabe yaakava mu kifo we yatandikira square bbiri mu maaso ate nga Pawn yaffe eri okumpi nayo. Okukwata okw’ekika kino kusoboka mu kiseera kino kyokka era tekuyinza kukolebwa oluvannyuma.
Amateeka gano galiwo okulemesa pawn okutuuka ku ludda olulala, nga tekyetaagisa kwolekagana na pawns z’omulabe. Tewali kudduka eri abakodo!
Olubiri
Castling mu njuyi zombi: Kabaka atambuza square bbiri mu ludda lwa Rook, Rook abuuka ku Kabaka n’agwa ku square eri okumpi nayo.
Tosobola kuzimba lubiri:
- singa Kabaka aba mu check
- singa wabaawo ekitundu wakati wa Rook ne Kabaka
- singa Kabaka aba mu check oluvannyuma lw’okusuula
- singa ekibangirizi Kabaka mw’ayita kiba kirumbibwa
- singa Kabaka oba Rook yasengulwa dda mu muzannyo
Kabaka yalumba
Kabaka bw’alumbibwa omulabe, alina okwekuuma. Kabaka tayinza kuwambibwa.
Kabaka alina okuva mu bulumbaganyi mu bwangu:
- nga batambuza Kabaka
- nga bawamba ekitundu ky’omulabe ekikola olulumba
- oba ng’aziyiza olulumba n’ekimu ku bitundu by’eggye lye. Kino tekisoboka singa olulumba lwaweebwa omulabe Knight.
Checkmate
Kabaka bwaba tasobola kutoloka mu ceeke, ekifo kiba checkmate era omuzannyo guwedde. Omuzannyi eyakola checkmate y’awangula omupiira.
Okwenkanankana
Omuzannyo gwa chess nagwo guyinza okuggwa nga gukubiddwa amaliri. Singa tewali ludda lwonna luwangula, omupiira guba gwa maliri. Ffoomu ez’enjawulo omuzannyo ogukubiddwa amaliri ze zino wammanga:
- Stalemate: Omuzannyi, alina okukola move bw’aba talina move esoboka, ate nga Kabaka we tali mu check.
- Okuddiŋŋana emirundi esatu ekifo kye kimu.
- Okwenkanankana mu ndowooza: Bwe waba tewali bitundu bimala ku lubaawo okusobola okukebera.
- Obwenkanankana abazannyi bwe bakkiriziganyizzaako.
Yiga okuzannya chess, eri abatandisi
Bw’oba tomanyi kuzannya n’akatono, osobola okukozesa enkola yaffe okuyiga okuzannya chess okuva ku ntandikwa.
- Genda mu kisenge ekiyingirwamu chess, otandike omuzannyo versus kompyuta. Londa omutendera gw'obuzibu "Random".
- Bw’oba weetaaga okuzannya okutambula, ggulawo omuko guno ogw’obuyambi. Ojja kwetaaga okukitunuulira oluusi n’oluusi.
- Zannya ne kompyuta okutuusa lw’onooyiga entambula zonna ez’ebitundutundu. Bwoba ozannya random moves, tokwatibwa nsonyi kubanga computer nayo ejja kuzannya random moves nga level setting eno!
- Bw’onooba weetegese, zannye n’abantu b’ovuganya nabo. Tegeera engeri gye bakukubamu, era koppa obukodyo bwabwe.
- Kozesa akabokisi k’okukubaganya ebirowoozo era oyogere nabo. Ba kisa era bajja kukunnyonnyola by’oyagala okumanya.
